นโยบายก็ต้องการ Usability

หลังจากอ่านบทความ "ประสบการณ์สร้างความสมานฉันท์ ของประเทศแอฟริกาใต้ในโครงการ Mont Fleur Scenario" ที่แสดงอยู่ในเว็บ SIU ทำให้ความรู้สึกเก่าๆ ย้อนกลับมา

ในบทความคณะรัฐบาลใช้ พฤติกรรมของสัตว์ 4 ประเภท แทนภาพอนาคตทั้ง 4 แบบ เพื่อให้ความรู้กับประชาชน

ในเว็บไซต์กล่าวว่า

1. นกกระจอกเทศมุดหัวลงในพื้นทราย (Ostrich) – เป็นอนาคตแบบที่ทุกฝ่ายไม่ต้องการการเจรจา ต่างคนต่างปกป้องผลประโยชน์ของกลุ่มตนเองเหมือนกับพฤติกรรมของนกกระจอกเทศ ที่เอาหัวมุดลงไปในดินไม่สนใจภาวะแวดล้อมที่เกิดขึ้นข้างนอก
2. เป็ดง่อย (Lame Duck) – อนาคตแบบนี้ ทุกกลุ่มต่างเริ่มหันหน้าเข้ามาคุยกัน เกิดรัฐบาลผสมหลายพรรคเกิดขึ้นแต่ด้วยเป็นรัฐบาลผสมทำให้ไม่มีเสถียรภาพ ตลอดจนไม่สามารถควบคุมกลุ่มต่างๆ ทำให้วิกฤตทางการเมือง
3. อิคารัส (Icarus) – อนาคตแบบนี้คือรัฐบาลผิวดำได้รับชัยชนะในช่วงแรก แต่ก็ต้องออกนโยบายประชานิยมขึ้นเพื่อให้ได้รับเสียงสนับสนุนจากกลุ่มต่างๆ ให้รัฐบาลอยู่ต่อไปได้ นโยบายประชานิยมเหล่านี้จะก่อให้เกิดปัญหาขาดดุลงบประมาณจำนวนมาก จนวิกฤตทางเศรษฐกิจ และปัญหาสังคมตามมา เปรียบเสมือนวีรบุรุษอิคารัสในเทพนิยายกรีก ที่มีปีกเป็นขี้ผึ้ง แต่บินสูงเกินไปจนถูกดวงอาทิตย์แผ่ความร้อนลงมาทำให้ขี้ผึ้งละลายจนร่วงตกลง สู่พื้นดิน
4. นกฟลามิงโกโบยบิน (Flight of the Flamingos) – เป็นอนาคตที่ทุกฝ่ายหันหน้าเข้าหากัน สามารถจัดตั้งรัฐบาลที่มีเสถียรภาพสูงได้ มีธรรมาภิบาล ไม่มีการคอร์รัปชั่น มีการพัฒนาการทางเศรษฐกิจที่ยั่งยืน สามารถสร้างความเชื่อมั่นต่อประชาชนทุกกลุ่มไม่ว่าจะผิวสีใดหรือชนเผ่าใดก็ ตามในประเทศ

(ผมย่อไปไปเยอะ สามารถอ่านตัวเต็มในเว็บ SIU นะครับ)

ภาพทั้ง 4 เป็นภาพที่เห็นแล้วนึกตามได้ทันที ที่สำคัญทำให้ประชาชนรู้ว่าเค้ามีบทบาทในการเปลี่ยนแปลงประเทศได้ และรู้ว่าจะสนับสนุนอย่างไร เหมือนการออกแบบ User Interface เราต้องให้ผู้ใช้เห็นภาพรวมของโปรแกรมก่อน จากนั้นเมื่อเค้าเริ่มสนใจในรายละเอียดแต่ละจุด ก็ค่อยๆ เปิดออกมา ทำให้ผู้ใช้ไม่กลัวที่จะใช้โปรแกรม

คนออกแบบ Usability ของนโยบาย ต้องรู้ว่าใครเป็นผู้ฟัง การออกแบบข้อความก็ต้องไม่เหมือนกัน เปรียบเหมือนการออกแบบโปรแกรม Lightroom กับ iPhoto

• โปรแกรม Lightroom มีปุ่มมากมายเพราะสร้างเอาไว้ให้ผู้เชียวชาญได้ใช้งาน คนเหล่านั้นสามารถจ่ายเงิน จ่ายเวลา ในการเรียนรู้โปรแกรม Lightroom เพื่อแลกกับความสะดวกในการจัดการภาพ
• โปรแกรม iPhoto ออกแบบเพื่อคนทั่วไป ดังนั้นโปรแกรมจะลดความสะดวก แลกกับความง่ายในการใช้งาน และการจดจำ

นโยบายของแอฟริกาใต้ก็เหมือนกัน ทางคณะเลือกจะอธิบายด้วยพฤติกรรมของสัตว์ เพื่อให้เข้าถึงคนทั่วไปได้ง่าย โดยยอมลดความสะดวกของผู้เชียวชาญ แลกกับความง่ายในการทำความเข้าใจ และในการจดจำ เมื่อคนเข้าใจภาพทั้ง 4 แล้ว คนที่สนใจก็จะติดตามหาข้อมูลประกอบแต่ละภาพเอง ส่วนคนที่ไม่สนใจอย่างน้อยเค้าก็เห็นภาพรวมแล้ว เป็นการให้ความรู้อย่างฉลาดมาก

จริงๆ วิธีการนี้ก็คล้ายกับรัฐธรรมนูญของสหรัฐอเมริกาที่มีเพียงแค่ 10 ข้อ ให้คนจำได้ง่ายและเข้าใจในภาพรวม เมื่อเข้าใจภาพรวมแล้ว การจะเจาะไปในแต่ละข้อก็ง่ายขึ้น ที่สำคัญ 10 ข้อนี้แทบจะเป็นอมตะเพราะมันเรียบง่าย และเป็นความจริงที่คนส่วนมากยอมรับ

เทียบกับการนำเสนอรัฐธรรมนูญไทย ในช่วงที่ผ่านมาที่เอาหนังสือมาแจกหนึ่งเล่ม แถมในเล่มไม่ได้แสดงภาพรวม แต่กลับบอกเป็นข้อๆ ทั้งหมด 183 มาตราเป็นภาษากฏหมายล้วนๆ เปรียบเหมือนเอา Photoshop มาให้ประชาชนทั่วไปใช้

ส่วนตัวผมเชื่อว่าคนส่วนใหญ่ไม่ได้อ่าน และมีเพียงบางคนที่พยายามอ่านแล้วเข้าใจ

จุดประกายโดย SIU